Sindrom karpalnog tunela nastaje usled pritiska – kompresije nervusa medijanusa, koji prolazi kroz karpalni kanal.
autor: Mr sc.med. dr Snežana Novković, fizijatar-reumatolog, Institut za reumatologiju Beograd
Karpalni kanal je uzak prostor u predelu ručnog zgloba, koji je na zadnjoj i bočnim stranama oivičen karpalnim kostima, a sa unutrašnje strane karpalnim ligamentom. Pored nervusa medijanusa, kroz kanal prolaze i tetive mišića koji obezbeđuju pokret fleksije – savijanja prstiju šaka. U slučaju zapaljenja tetivnih omotača gore navedenih tetiva- tenosinovitis, nastaje pritisak na nervus medijanus, što daje tipične kliničke simptome i znake.
Šta pogoduje razvoju sindroma karpalnog tunela?
Sindrom karpalnog tunela češće se javlja kod ženskih osoba i to između 40. i 60. godine života. Primećeno je, međutim, sve više mladih osoba sa ovim sindromom što se objašnjava značajnim povećanjem broja mladih ljudi koji više sati u toku dana radi na tastaturi i mišu. Generalno, razvoju sindroma pogoduju dugotrajni ponavljajući pokreti u ručnom zglobu pa su češći kod ljudi određenih profesija: informatičari, zidari, keramičari, daktilografi, bibliotekari itd.
Postoje i određena medicinska stanja koja mogu uticati na češće pojavljivanje sindroma. To su: zapaljenske reumatske bolesti, kao što je reumatoidni artritis, sistemske bolesti vezivnog tkiva, ali i metaboličke bolesti (šećerna bolest, poremećej funkcije štitaste žlezde i dr.).
Sindrom karpalnog tunela može se javiti i kod degenerativnih oboljenja- artroza ručnog zgloba, kada se javlja koštana hipertrofija, sa deformacijom i suženjem kanala, ili pak nakon preloma kostiju u predelu ručnog zgloba. Takođe, sindrom karpalnog tunela se javlja kao posledica benignih i malignih tumora zgloba ručja.
Koji simptomi ukazuju na sindrom karpalnog tunela?
Simptomi sindroma karpalnog tunela zavise koliko je pritisak na nervus medianus jak i koliko je dugo trajao. Osnovni simptomi su bol i trnjenje u inervacionom području nervusa medijanusa- prvi, drugi i unutrašnja polovina trećeg prsta iste šake.
Bol i/ili utrnulost prva tri prsta ili cele šake može biti izrazito jaka noću, pacijent teško nalazi položaj ruke u postelji. Dugotrajan i intenzivan pritisak na nerv uzrokuje pojavu motornih smetnji. Pacijenti se žale na smanjenje snage stiska prstima, snage u ručnom zglobu ili celoj ruci. Smetnje pokreta (motiliteta) ogledaju se kao nesigurnost i nespretnost pokreta i hvatanja prstima i palcem što uzrokuje problem u svakodnevnim aktivnostima. Pacijenti se često žale i na ispadanje predmeta iz šake bez nekog vidljivog razloga, imaju osećaj da su im prsti otečeni iako su zapravno normalni (bez otoka). U odmakloj fazi bolesti, gubi se sposobnost osećaja topline zbog čega mogu nastati opekotine.
Postavljanje dijagnoze
Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze i kliničkog pregleda, gde se bol i trnjenje pojačavaju kada izvršimo kompresiju u predelu ručnog zgloba sa unutrašnje strane- tzv. Tinelov znak. Za dijagnozu važan je i EMNG (elektromioneurografski pregled), radiografija šake, laboratorijske analize (koje mogu da ukažu na uzrok karpalnog sindroma), a u nekim slučajevima radi se i MRI pregled.
Lečenje
U lečenju sindroma karpalnog kanala važno je obezbediti mirovanje i pozicioniranje ručnog zgloba, gde se mogu koristiti i razne vrste ortoza i longeta, naročito u toku noći. Primenjuju se NSAIL (antireumatski lekovi) u punoj dozi oralno, intramuskularno i topikalno. Značajno mesto u terapiji zauzima i primena kortikosteroida (GK), pre svega u vidu lokalnih infiltracija depo preparata GK. Fizikalnu terapiju treba obavljati kontinuirano, 2-3 serije, sa akcentom na laseroterapiju- biostimulativna svetlost koja deluje analgetski, antiinflamacijski i regenerativno. Kod hrončnih, upornih, recidivirajućih sindroma karpalnog kanala primenjuje se i hiruška metoda (prsecanje i otklanjanje zadebljale ovojnice i sl.). Ukoliko je sindrom karpalnog tunela i tenosinovitis nastao u sklopu neke druge bolesti, neophodno je lečenje osnovnog oboljenja.
Kod pacijeneta kod kojih sindrom traje duže od tri do četiri meseca i/ili imaju progresivni oblike sindroma, kao i one koji ne reaguju na konzervativnu terapiju, potrebno je primeniti operativno lečenje.
Kod zdravih ljudi pritisak u karpalnom tunelu je oko 13 mmHg a kod pacijenata koji imaju ovaj sindrom iznosi oko 26 mmHg, a često raste i do 30 mmHg. Prilikom pomeranja prstiju odnosno, savijanja i ispravljanja pritisak u karpalnom tunelu može da dostigne i 90mmHg. Usled povećanja pritisaka unutar karpalnog kanala, dolazi do kompresije nervusa medijanusa kao i krvnih sudova. Vremenom, ako ovo stanje potraje, zbog nedostatka kiseonika i hranjivih materija razvijaju se promene na nervu.
