Hronično plućno srce daje kliničku sliku koja je kombinacija simptoma bolesti pluća i hipertrofije i insuficijencije desnog srca.
Najizraženiji simptom jeste dugotrajni kašalj, nekada praćen i iskašljavanjem. Sa napredovanjem insuficijencije (slabosti) desnog srca, javlja se i gušenje i ubrzano zamaranje.
autor: dr Stanimir Elez spec. interne medicine, subspec. kardiolog, DZ Novi Beograd
Pod terminom „hronično plućno srce“ se podrazumeva uticaj hroničnih bolesti pluća na desno srce. Mnogo različitih hroničnih oboljenja pluća uzrokuju srčane smetnje, ali zajednička odrednica za ovaj entitet je postojanje plućne hipertenzije i njen uticaj na desnu komoru. To znači da se ne može ovaj termin koristiti za oštećenja desnog srca uzrokovana urođenim bolestima, za stanja koja dovode do povećanja pritiska u levoj pretkomori ili za primarnu plućnu hipertenziju.
Daleko najčešći uzroci, čak u više od 50% slučajeva hroničnog plućnog srca u SAD jesu emfizem pluća i hronični bronhitis. Koliki je ovo problem, može se sagledatiti i iz ekonomskog aspekta.
Naime, prema dostupnim podacima, srčana slabost na terenu hroničnog plućnog srca je razlog čak trećine svih hospitalizacija. Osim ovih i drugih bolesti koje primarno oštećuju disajne puteve (cistična fibroza, pneumokonioze, sakroidoza, histiocitoza X, bronhiektazije), druge dve grupe oboljenja koje dovode do hroničnog plućnog srca su bolesti koje oštećuju pokrete grudnog koša (kod izrazito gojaznih osoba, u stanjima neuromuskularnih oboljenja i disfunkcijama zida grudnog koša) i bolesti koje oštećuju plućno vaskularno korito (PTE, ošećenje krvnih sudova pluća u sistemskim bolestima).
KAKO NASTAJE HRONIČNO PLUĆNO SRCE?
U prethodno navedenim stanjima dolazi do poremećaja transporta gasova u plućima i ta dugotrajna hipoksija dovodi do vazokonstrikcije (sužavanja krvnih sudova, naročito malih- aretriola), a to sve dovodi do plućne hipertenzije.
Suštinski, hipoksija je najvažniji uzrok vazokonstrikcije i ireverzibilne plućne hipertenzije, obzirom da se vremenom povećava i mišićna komponenta u arteriolama.
Hemodinamski se na srcu događa sledeće- „desno“ srce je odgovorno za pumpanje krvi kroz plućnu cirkulaciju. U plućnoj hipertenziji raste otpor protoku krvi i to dovodi do povećanja pritiska u desnom srcu. U daljem toku dolazi do dilatacije desne komore, hipertrofije njenog zida i na kraju do popuštanja srca.
HRONIČNO PLUĆNO SRCE- KLINIČKA SLIKA
Postavljanje dijagnoze zasniva na definisanju hroničnog oboljenja pluća. Sledeći korak jeste razlučiti da li srčane promene mogu biti dovedene sa tim u vezu.
Klinička slika hroničnog plućnog srca je kombinacija simptoma bolesti pluća i hipertrofije i insuficijencije desnog srca. Najizraženiji simptom jeste dugotrajni kašalj, nekada praćen i iskašljavanjem. Sa napredovanjem insuficijencije (slabosti) desnog srca, javlja se i gušenje i ubrzano zamaranje.
U fizikalnom nalazu se zapaža crvenilo konjuktiva, crvena, vlažna i topla koža sa podbulošću lica i ne retko protruzijom očnih jabučica. Grudni koš je bačvast, disanje ubrzano, a pri auskultaciji (slušanju) uz bronhitičan nalaz na plućima, na srcu može biti naglašena plućna komponenta drugog tona.
Zatim, vene vrata mogu biti proširene i mada se može uočiti cijanoza, ekstremiteti su uglavnom, kako je prethodno navedeno, topli jer hiperkapnija dovodi do dilatacije perifernih krvnih sudova. Periferni edemi mogu biti deo kliničke slike. Osim toga, ono na šta čak ni kliničari ne obraćaju uvek pažnju jeste podizanje grudne kosti tokom sistole, kao i mogućnost palpacije abnormalnih pokreta desne komore u epigastrijumu.
Neophodna ispitivanja za definisanje ovog stanja jesu radiografija pluća i srca, EKG, UZV i kateterizacija sa preciznim uvidom u tačne vrednosti pritisaka u svim krvnim sudovima, uključujući i pritisak u plućnoj arteriji.
Usled dugotrajne hipoksije, kod ovih bolesnika dolazi do povećanja broja crvenih krvnih zrnaca (poliglobulija), SE je najčešće usporena, a nivo bikarbonata u krvi je povećan.
Osnovni principi lečenja baziraju na poboljšanju funkcije pluća, smanjenju hipoksije i smanjenju plućne hipertenzije, a time i poboljšanja funkcije desnog srca.
Prognoza ovih bolesnika zavisi od osnovne bolesti pluća, odnosno stepena plućne hipertenzije. Pojava manifestne slabosti desnog srca (dekompenzacije) jeste loš prognostički znak jer govori u prilog postojanja terminalnih oštećenja.
