Svake godine od bolesti srca i krvnih sudova umre 17 miliona ljudi. U Srbiji na svakih 18 minuta od kardiovaskularnih bolesti umre jedan čovek. Na genetsku predispoziciju kao faktor rizika za razvoj ovih bolesti ne može se uticati ali zato na sve druge faktore koji doprinose razvoju bolesti može.
Zdravo srce kuca ravnomernim ritmom, 60-100 puta u minuti. Odstupanje od normalnog srčanog ritma predstavlja srčanu aritmiju. Kada srce kuca ubrzano (više od 100 otkucaja u minuti) govorimo o tahikardiji a kada je usporeno (manje od 50 otkucaja u minuti) o bradikardiji. Povremeni poremećaji srčanog ritma su u većini slučajeva bezopasni ali ukoliko su učestali i praćeni dodatnim simptomima poput nesvestice, nedostatka vazduha, bola u grudima ili pak aritmija traje duže od 30 sekundi neophodno je potražiti pomoć lekara. Posebnu pažnju moraju obratiti osobe koje su preživele infarkt ili srčani zastoj i ove osobe neophodno je da se obrate lekaru kada osete bilo koju promenu srčanog ritma.
Najčešća aritmija u kliničkoj praksi je atrijalna fibrilacija koja se klinički prepoznaje kao aritmija absoluta. Odgovorna je za oko trećinu hospitalizacija zbog poremećaja srčanog ritma. Javlja se kod 6% ukupne svetske populacije i to uglavnom kod osoba starijih od 65 godina. Učestalost je veća kod muškaraca nego kod žena iste starosti. Na osnovu ograničenih podataka, izgleda da je rizik od razvoja atrijalne fibrilacije prema životnom dobu upola manji kod crnaca nego kod belaca.
Šta je to atrijalna fibrilacija?
Srce se od drugih mišića razlikuje po tome što ima sposobnost spontanog stvaranja impulsa i samim tim kontrakcije. Izvor impulsa je SA čvor koji je samim tim i „dirigent“ srčanog rada. Iz SA čvora impulsi odlaze u predkomore koje se kontrahuju i krv biva istisnuta u komore, impuls dalje prolazi kroz AV čvor i odlazi do komora naređujući im da se kontrahuju pri čemi se krv ispumpava u plućnu arteriju i aortu. U normalnim okolnostima srce se kontrahuje i odmara u pravilnim vremenskim razmacima. U slučaju atrijalne fibrilacije pretkomore praktično prestaju da pumpaju krv jer postoji nesinhronizovana kontrakcija muskulature i krv u pretkomorama zaostaje. Pošto krv zaostaje, stvaraju se i uslovi za nastanak trombotičkih masa. Formirani ugrušak može dalje, kada srce normalno proradi da dospe u cirkulaciju, zapuši neki od krvnih sudova u organizmu i prekine dotok krvi delu koji se preko tog krvnog suda snabdeva. U zavisnosti od toga koji krvni sud je zapušen i manifestacije su različite. Na ovaj način može da dođe do infarkta miokarda, šloga, srčanog zastoja itd.
Smatra se, da se trombotičke mase u pretkomori mogu formirati već 48 sati od nastanka atrijalne fibrilacije. Komore u čitavom ovom procesu pumpaju neznatno manju količinu krvi nego u normalnim uslovima. U komore ulazi, preliva se, oko 70% krvi iz pretkomora i to pre nego se one kontrahuju dok se prilikom same kontrakcije ubacje preostalih 30%. Efikasnost srca kao pumpe je samim tim smanjena za samo oko 25-30% pa tako atrijalna fibrilacija može trajati i godinama a da ne uzrokuje značajnu srčanu slabost koju bi pacijent detektovao. Međutim, kod pacijenata sa već postojećim srčanim bolestima usled atrijalne fibrilacije brzo dolazi do pogoršanja hemodinamskih uslova i nastanka srčane slabosti.
Koji su uzroci nastanka atrijalne fibrilacije?
Atrijalna fibrilacija ili treperenje pretkomora se javlja kod osoba sa ishemijskom bolešću srca, slabošću srčanog mišića, mitralnom stenozom kao i kod osoba sa poremećenom funkcijom štitaste žlezde, hipertenzijom i perikarditisom. Samo u 30% obolelih se javlja kao izolovana tj. nije udružena sa drugim bolestima ali i tada se predpostavlja da postoji određena slabost SA čvora. Kod jednog broja bolesnika uzrok treperenja pretkomora se ne može utvrditi. Atrijalna fibrilacija može da bude isprovocirana i nekim spoljašnjim faktorima kao što su: alkohol, neispavanost i emocionalni stres. Atrijalna fibrilacija se može javiti i tokom spavanja kao i nakon obilnog obroka ili odmora od stresnog perioda. Stimulansi poput kofeina ili fizičkog napora mogu provocirati atrijalnu fibrilaciju.
Koji su simptomi atrijalne fibrilacije?
Najčešći simptomi su: osećaj treperenja srca, nepravilan puls, nedostatak vazduha i brzo zamaranje, umor, slabost, vrtoglavica, konfuzija, kratkotrajni gubici svesti, bol u grudima. Međutim, ukoliko srčana frekvenca nije vrlo brza, bolesnik može i godinama da ima neprepoznatu atrijalnu fibrilaciju. Bolesnik ne oseća aritmiju već se brzo zamara, smanjuje se njegova radna sposobnost i javlja se niz drugih opštih i nejasnih simptoma koji otežavaju dijagnostikovanje.
